موانع و تسهیل کننده های سالمندان ایرانی در استفاده از دستگاه های خودپرداز بانک: یک مطالعۀ کیفی به روش کاوش فرهنگی

اهداف: باتوجه به سیر افزایشی جمعیت سالمندان در ایران، پیش بینی می شود طی سی سال آینده، تعداد سالمندانی که نیاز دارند مستقل با وسایل الکترونیکی مانند خودپردازهای بانک کار کنند، رشد چشمگیری بیابد. این در حالی است که هنوز مطالعات کافی به منظور مناسب سازی این وسایل، باتوجه به توانایی های جسمی و ذهنی و روانی سالمندان، انجام نشده است. مواد و روش ها: مقالۀ حاضر بخشی از مطالعه ای کیفی به روش کاوش فرهنگی است که به کشف نیازها و موانع و تسهیل کننده ها در کار با خودپردازها پرداخته است. داده های این مطالعه ازطریق مشاهده و مصاحبه و جمع آوری اسناد و مدارک از شرکت کنندگان به دست آمده است. مطالعۀ کیفی حاضر در دو مرحله انجام شده: ۱. مصاحبه با سی سالمند؛ ۲. مصاحبه با ده سالمند تهران به روش نمونه گیری هدفمند و استفاده از طراحی بسته ای برای استخراج نیازها و مشکلات مربوط به خودپردازها. شش نفر از این شرکت کنندگان، زن و چهار نفر مرد بودند و مصاحبه ها تا مرحلۀ اشباع داده ها ادامه یافت. در آخر نیز داده ها با روش تحلیل محتوا، کدگزاری و دسته بندی و تحلیل شده است. یافته ها: شش عامل موردنیاز و اصلی برای طراحی خودپردازها، متناسب با سالمندان ایرانی، از داده ها استخراج شد که عبارت است از خوشایندی، ناخوشایندی، خواسته ها و آرزوها، مشکلات و موانع، امور بانکی و اتفاقات ناگوار. پس از دسته بندی این عوامل، موانع و تسهیل کننده ها برای سالمندان از آن ها استخراج گردید. یافته ها نشان داد موانع سالمندان در استفاده از خودپردازها، بسیار بیشتر از تسهیل کننده ها در وضعیت حاضر است. نتیجه گیری: باتوجه به موانع سالمندان ایرانی در استفاده از خودپردازها، پیشنهاد می شود دربارۀ این دستگاه ها درزمینۀ مناسب سازی های محیط قرار گیری خودپرداز، چگونگی جهت نصب و محل قرار گیری، ظاهر خود پرداز و به خصوص درزمینۀ نرم افزارهای آن، مناسب سازی های لازم متناسب با توان سالمندان انجام شود. درنهایت پیشنهاد می شود مطالعات آینده در گروه های مختلف سالمندان به خصوص سالمندان دچار معلولیت و کم سواد انجام شود.